Over Bill Evans

Bill-Evans4

Bill Evans zit zichzelf altijd in de weg. Zijn muziek is op het scherpst van de snede. Hij probeert in rust zijn ideeën te ontwikkelen, maar is tijdens de uitvoering ook alweer een stap verder. De oren en het hoofd projecteren altijd een wereld die vlakbij is en ongrijpbaar. De perfecte solo ligt om de hoek; binnen handbereik, maar onaanraakbaar. Er is geen tijd om alles te ontdekken, toch is er rust nodig om betekenis te vinden. Rennend stilstaan. De pianist neemt zijn publiek mee om zijn wereld te verkennen en er is geen moment te verliezen.

Evans lijkt te verlangen naar absolute vrijheid. Waar de vingers routine verraden, schrikt de pianist steeds wanneer een cliché klinkt. Elke oplossing in zijn muziek is tijdelijk. Nooit kan Evans een noot uit het thema laten klinken; er moet een dissonant aan worden toegevoegd. Oplossing brengt alles tot stilstand. Het streven, de projectie, zorgt dat er beweging blijft. Het is nooit af.

In deze opname speelt hij My Favourite Things. Doordat het thema bekend is, hoeft hij zich nergens te onderwerpen aan de luisteraar: onze oren stellen zich als vanzelf scherp op de deun uit de Sound of Music. Wij hebben zijn bevestiging niet nodig.
Hij benadert en omspeelt het thema en begeeft zich al snel op onbekend terrein, aanvankelijk aarzelend, daarna steeds zelfverzekerder. Als een idee werkt, breidt hij het uit, voorzichtig, stap voor stap. Steeds reikt hij zijn luisteraar de hand. Weer prikt het thema door de solo heen, maar hij raakt meteen verveelt en keert zich af: hij wijst ons de platgetreden paden. Kijk, hier loopt men gewoonlijk, wij zullen ze niet betreden.

Evans beschrijft een negatieve ruimte. Niet het thema of het akkoordenschema lijken zijn richting te bepalen, maar de mogelijkheden van een begrenzing. Nergens wordt het geraamte van het stuk als een statement geponeerd. De grenzen worden duidelijk door er tegenaan te schuren en er even overheen te stappen. Geblinddoekt lopen we een ruimte binnen, zoekend naar waar de muren staan. Soms tast Evans voorzichtig in het duister om niet te botsen, dan neemt hij weer een aanloop om de wand opzichtig te schampen. Hij komt nooit tot stilstand, maar laat zich verrassen en houdt dan plotseling in. Op het moment dat de contouren van de muzikale ruimte duidelijk zijn, stuit de pianist op een idee dat hem naar een volgende ruimte brengt, andere kaders, een nieuwe lijn om op en overheen te stappen.

Het duidelijkst wordt dit op 4:09. Evans vindt het geluid van een speeldoos, klein en hoog. Verrast valt hij uit zijn rol, houdt even in en pakt het cadeau uit dat hij zojuist heeft gevonden.

Het ongeduld, het spel en het streven van Bill Evans hebben nog niets aan helderheid ingeboet. In een kunstenaar die zich zo blootgeeft, herkennen we onszelf. Op deze pianokruk zit geen held, maar een mens zonder geduld en vol verlangen. Het blijft bij streven: de tantaluskwelling van een kunstenaar die de perfectie nooit te pakken krijgt. Deze levenskunst moedigt aan tot leven. Ik wil spelen en verkennen en Evans leert ons grenzen te omarmen, maar nooit te respecteren.

Leave a Reply